احتمالاً شما هم واژه‌های حکم و قرار به گوشتان خورده باشد. شاید هم به دنبال پیدا کردن تفاوت حکم با قرار هم بوده باشید. اگر هنوز با تفاوت میان این دو آشنا نیستید و نمی‌توانید معنی هر یک را از هم تفکیک کنید، علاوه بر مطالعه این مقاله حتماً در صورت نیاز و درگیر بودن با پرونده‌های حقوقی و کیفری لازم است تا از خدمات مشاوره حقوقی استفاده کنید تا خدایی نکرده با تصمیمات اشتباه روند پرونده را علیه خود نکنید. برای دریافت خدمات مشاوره حقوقی هم لازم است از یک موسسه حقوقی معتبر و صاحب نام استفاده نمایید تا اطلاعاتی که به دست می‌آورید کامل و جامع باشد. همچنین در ادامه این مقاله نیز با ما همراه بمانید تا بیشتر با تعاریف حکم دادگاه و قرار آشنا شده و تفاوت‌های این دو را نیز مرور کنیم.
دادگاه‌ها بعد از بررسی کامل و دقیق پرونده رأی خود را نسبت به شرایط صادر می‌نمایند. رأی صادر شده از طرف دادگاه به اصطلاح حکم و یا گاها قرار نامیده می‌شود. اینکه کجاها می‌توانیم به رأی دادگاه عبارت حکم را اطلاق کنیم و کجا می‌توان از آن به عنوان قرار یاد کرد یا صدور حکم یا قرار از نظر قانونی و اجرایی چه تفاوت‌هایی با هم دارند، موضوعی است که در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق آن بپردازیم. با استفاده از محتویات این مقاله شما قادر خواهید بود تا از این پس این دو نوع رأی دادگاه را از هم تفکیک نموده و آنها را از هم تشخیص دهید. در ادامه با ماه همراه بمانید.
تعریف حکم برای بیان تفاوت حکم با قرار
برای اینکه هر چه بهتر با تفاوت حکم با قرار آشنا شده و این دو نوع رأی در دادگاه را به صورت دقیق از هم تشخیص دهید ابتدا باید با تعریف هر یک از آنها آشنا شوید. ابتدا با تعریف حکم شروع می‌کنیم. بر اساس ماده 299 قانون آیین دادرسی دادگاه‌ها، وقتی قاضی پرونده بعد از بررسی تمام و کمال وضعیت پرونده و نقطه نظرات طرفین اقدام به صدور رأی راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزئی یا کلی می‌پردازد، اصطلاحاً حکم صادر کرده است. طبق این تصمیم رأی قطعی برای دعوا صادر شده و دادگاه تشخیص خود را به صورت کامل بیان می‌دارد.
در واقع با صدور این رأی دعوا مختومه اعلام شده و از نظر قانونی شرایط بین متهم و شاکی تعیین می‌شود. البته حکم قضایی نیز انواع و اقسام مختلفی دارد که بسته به وضعیت پرونده و شرایط موجود در آن و نوع رأی که دادگاه صادر می‌نماید این انواع از هم تفکیک می‌یابند. به خاطر داشته باشید که در تعریف حکم، طبق قانون دادگاه باید تصمیم خود را بر اساس ماهیت دعوا صادر نماید. در غیر این صورت ممکن است رأی دادگاه قرار تلقی گردد که در بند بعدی به آن می‌پردازیم.
تعریف قرار برای بیان تفاوت حکم با قرار
در بند قبل در تعریف حکم برای بیان تفاوت حکم با قرار به ماده 299 قانون آیین دادرسی دادگاه‌ها اشاره کردیم. طبق همین بند در صورتی که رأی دادگاه مربوط به ماهیت دعوا نباشد و یا قاطع دعوا نباشد، دیگر حکم نبوده و اصطلاحاً قرار تعریف می‌گردد. قاطع دعوا بدون در این تعریف تمام کننده و مختومه نمودن دعوای مربوطه را بیان می‌کند.
در بسیاری از مواقع دادگاه برای رسیدن به یک حکم قطعی و مختومه نمودن دعوا نیاز به بررسی شرایط و وضعیت پرونده در مکان‌های خاص و موارد خاص دارد. در این مواقع دادگاه اعلام قرار می‌نماید و این اعلام قرار راهی برای رسیدن به رأی صحیح و حکم قطعی خواهد بود. برای مثال قرار تحقیق محلی، قرار معاینه محل و یا قرار کارشناسی از انواع قرارهایی هستند که دادگاه برای بررسی بیشتر پرونده رأی به آن داده و سپس بعد از کامل شدن پرونده اقدام به صدور رأی قطعی می‌نماید.
البته گاها برخی از قرارها به معنی حکم نیز تلقی شده و رأی به مختومه شدن پرونده می‌دهند. برای مثال در مواقعی که عین شکایت در هنگام بررسی در دادگاه از بین رفته باشد و دیگر موری برای بررسی وجود نداشته باشد، دادگاه قرار به مختومه شدن پرونده می‌دهد.
تفاوت حکم با قرار
حال که با تعریف دقیق این دو اصطلاح حقوقی آشنا شدید، راحت‌تر می‌توان به بررسی تفاوت حکم با قرار پرداخت. بیان تفاوت حکم با قرار نیز از چند جهت قابل‌بررسی است. از نوع رأی گرفته تا شرایط اجرایی بودن آنها با هم تفاوت دارند؛ اما مهم‌ترین تفاوت‌های میان این دو رأی دادگاه عبارت‌اند از:
حکم پرونده را مختومه می‌نماید اما قرار خیر
این بارزترین تفاوت حکم با قرار است. بعداً صدور رأی دادگاه با عنوان حکم، این رأی لازم الاجرا بوده و در همین مرحله پرونده مختومه می‌شود در حالی که با صدور رأی قرار هنوز پرونده مفتوح بوده و ممکن است در بررسی‌های بعدی دادگاه اقدام به صدور حکم نماید.
تفاوت حکم با قرار در آثار این دو
حکم یک رأی قضایی است که امکان اعتراض به آن وجود دارد و آثاری مانند مجازات مالی یا حبس و … را برای متهم به دنبال خواهد داشت. در قرار اما شرایط به این گونه نبوده و ممکن است طرفین محکوم به امری نشوند. از این نظر آثار این دو رأی نیز از تفاوت‌های بارز میان آنها محسوب می‌شود.
فراغ دادرسی در حکم برخلاف قرار
با صدور حکم قطعی در دادگاه فراغ دادرسی برای پرونده اعلام می‌شود، در حالی که با صدور قرار ممکن است تحقیقات همچنان ادامه داشته باشد.
صدور رأی درباره ماهیت دعوا
آخرین تفاوت حکم با قرار نیز به صورت عمده به تعریف این دو رأی دادگاه در قانون برمی‌گردد. طبق قانون صدور حکم در دادگاه باید راجع به ماهیت پرونده و شکایت به صورت جزئی و یا کلی صادر شود. در حالی که قرار لزوماً بر اساس ماهیت پرونده صادر نشده و اهداف مختلفی از آن می‌توان داشت. برای بررسی بیشتر، شبیه‌سازی شرایط وقوع جرم و مواردی از این قبیل می‌توانند از اهداف صدور قرار در دادگاه باشند.
